امروزه خیلی از افراد در جستجوی بهترین شرایط برای نگهداری بن سای هستند. بن سای نمونه‌ای از گیاهان آپارتمانی پرطرفدار است. در زبان فارسی واژه دارسان نام گرفته است؛ اما اصالت اصلی این کلمه به ژاپن برمی‌گردد. در این کشور به آن盆栽 می‌گویند، این اصطلاح از دو بخش بن و سای تشکیل شده است که معنی آن کاشتن در بشقاب است.
خیلی از افراد تصور می‌کنند که بن سای نوعی درخت است، اما این تصور اشتباه است. درواقع بن سای را می‌توانیم نوعی پرورش هنری درخت نامگذاری کنیم. در این حرفه از هیچ روش‌های ژنتیکی یا هورمونی برای پرورش بن سای کمک نمی‌گیرند؛ بلکه از نوعی هرس در طی سال‌های متوالی بن سای استفاده می کنند. بااین‌وجود می‌توانیم بن سای را نوعی درختچه‌ای با پای کوتاه بدانیم که در گلدان کاشته شده است.
اگر علاقه‌مند به نگهداری بن سای هستید، اما از شرایط مراقبت گیاه اطلاعی ندارید، تا انتهای این مقاله از تیته همراه ما باشید.
معرفی انواع بن سای
انواع بن سای زیادی در مدل‌های مختلفی وجود دارند. در حالت کلی هر گیاهی که دارای ریشه بزرگ، شاخه‌های نازک و تنه چوبی تنومند باشد؛ همچنین یادآور درختان بزرگ باشد، نوعی بن سای محسوب میشود. در این بخش می‌خواهیم به معرفی انواع بن سای از جهت‌های مختلف بپردازیم.
بن سای از نظر محیط نگهداری به دو دسته آپارتمانی و باغچه‌ای تقسیم میشود. بن سای آپارتمانی در محیط خانه به آسانی رشد می‌کند. گیاهانی مانند کراسولا، بنجامین و شفلرا می‌توانند به‌عنوان بن سای آپارتمانی پرورش یابند. بن سای باغچه‌ای یا فضای باز، به گیاهانی اطلاق میشود که در باغچه‌ها قابل‌کشت و نگهداری هستند. این نوع گیاهان مقاومت خوبی در برابر سرما دارند. از انواع بن سای باغچه‌ای می‌توان به مواردی مانند نارون، جونی پروس، افرا ژاپنی و … اشاره کرد. نهال درختان میوه مانند گیلاس، سیب و زردآلو را می‌توانید به شکل بن سای پرورش بدهید.
انواع بن سای آپارتمانی از نظر ارتفاع به سه دسته زیر تقسیم می‌شوند:
- کوچک (مینیاتوری): ارتفاع این نوع بن سای‌ها 10 سانتی‌متر است.
- متوسط: ارتفاع آن‌ها 10 – 30 سانتی‌متر است.
- بزرگ: این بن سای 60 – 70 سانتی‌متر ارتفاع دارد.
بن سای‌ها از نظر خزان هم به دو نوع همیشه‌سبز و خزان کننده تقسیم می‌شوند. بن سای همیشه‌سبز حتی در فصل استراحت گیاه (پاییز و زمستان) برگهای سبز و شادابی دارد. سوزنی‌برگ‌ها و کاج‌ها نمونه بارزی از این نوع بن سای‌ها هستند.
بن سای‌هایی که در فصل استراحت گیاه، برگ‌هایشان ریخته میشود یا رنگ برگهای آن‌ها تغییر پیدا می‌کنند، در ردیف بن سای خزان کننده قرار می‌گیرند. از نمونه بارز آن‌ها می‌توان به بن سای افرا، ابریشم، بلوط، درخت نارون و غیره اشاره کرد.
برای تکمیل این بخش می‌خواهیم به معرفی ویژگی‌های دو نوع پرطرفدار بن سای بنجامین و افرا اشاره کنیم. بن سای بنجامین با روش هرس کردن و فرم دادن شاخه‌های درختچه بنجامین به وجود می‌آید.
ویژگی‌های بن سای بنجامین عبارت‌اند از:
- طول عمر: 13 سال
- ارتفاع: 60 سانتی‌متر
- دمای مناسب رشد: 16 – 24 درجه سانتی‌گراد
- زمان هرس: با زمان شروع فصل بهار، ساقه‌هایی که 6-8 برگ دارند را به 2 برگ هرس کنید.
- نور: غیرمستقیم خورشید
- خاک: غنی، سبک و زه‌کشی شده
- آبیاری: در تابستان هر دو هفته یک‌بار آبیاری شود و در فصل زمستان هر هفته یک‌بار آبیاری گیاه انجام شود.
- تعویض گلدان: هر 2 سال یک‌بار با تمام شدن فصل بهار
در معرفی بن سای افرا هم باید بگوییم که این گیاه از نوع خزان کننده به شمار می‌آید. شکل برگهای این بن سای به‌صورت پنجه‌ای است که در فصل پاییز به رنگ‌های نارنجی و قرمز تغییر می‌کند. به ویژگی‌های ذکرشده بن سای افرا که در زیر آمده است، توجه کنید.
- طول عمر: 10 سال
- ارتفاع: 60 سانتی‌متر
- دمای مناسب رشد: 16 – 24 درجه سانتی‌گراد
- زمان هرس: اوایل بهار
- نور: تابش غیرمستقیم زیاد یا متوسط
- خاک: غنی، سبک و زه‌کشی شده
- آبیاری: با خشک شدن سطح خاک آن را آبیاری کنید.
- تعویض گلدان: هر 2 سال یک‌بار و در اواخر بهار زمانی که هوا گرم‌ترم میشود.
اگر به خرید و نگهداری نوع دیگر این گیاه زیبا علاقه دارید، پیشنهاد می‌کنیم از صفحه خرید بن سای جنسینگ نیز دیدن کنید.
آبیاری مناسب برای بن سای
در نگهداری بن سای یکی از نکات مهم توجه به آبیاری آن است. درواقع زمانیکه سطح خاک به اندازه 1-2 سانتی‌متر خشک شده است، می‌توانید آبیاری گیاه را شروع کنید. دقت کنید که نباید اجازه دهید که خاک گیاه کاملاً خشک شود. اگر مکانی که از گیاه مراقبت می‌کنید در معرض نور کامل خورشید است، ممکن است گیاه بن سای به آبیاری روزانه نیاز داشته باشد.
با این حساب می‌توانیم بگوییم که آبیاری گیاه بن سای به عواملی مانند مکان نگهداری، دمای محیط و میزان رطوبت محیط، اندازه گلدان و نوع خاک بستگی دارد. خشک شدن سطح خاک را اولین ملاک برای آبیاری گیاه در نظر بگیرید. طریقه اب دادن گل بن سای به این صورت است که باید آبیاری را تا زمانی که آب از سوراخ‌های زه‌کشی ته گلدان بیرون آید، ادامه دهید.
رطوبت مورد نیاز برای نگهداری از بن سای
در نگهداری بن سای باید به تأمین رطوبت آن هم توجه کنید، خصوصاً اگر در منطقه‌ای زندگی می‌کنید که از نظر جغرافیایی گرم و خشک است باید تأمین رطوبت گیاه را جدی بگیرید. در حالت کلی بن سای به رطوبت متوسط، علاقه‌مند است. ما در این بخش تکنیک ساخت جزیره را به شما پیشنهاد و آموزش می‌دهیم. برای ساخت جزیره ابتدا زیرگلدانی را از سنگ‌ریزه‌های ریز پر کنید و داخل آن مقداری آب بریزید. در ریختن آب زیاده‌روی نکنید! سپس گلدان را روی زیرگلدانی قرار دهید، دقت کنید که ته گلدان نباید با آب تماس مستقیم داشته باشد؛ زیرا این کار سبب پوسیدگی ریشه گیاه میشود.
آب درون زیرگلدانی به‌مرورزمان بخار میشود و این بخار موجود در فضای اطراف بن سای، به تأمین رطوبت آن کمک زیادی می‌کند. افزون بر آن می‌توانید از روش‌های دیگری مانند غبار پاشی با آب تصفیه‌شده و استفاده از دستگاه بخار سرد بهره‌مند شوید.
نور مناسب برای نگهداری بن سای
انواع بن سای با توجه به ساختاری که دارند به نور متفاوتی هم احتیاج دارند اما در حالت کلی بن سای‌ها در نور غیرمستقیم و متوسط‌به‌بالای خورشید رشد خوبی را تجربه می‌کنند. شما می‌توانید این گیاه را در پشت پنجره جنوبی/ غربی که نورگیری متوسط و غیرمستقیمی دارد با حداقل یک متر فاصله قرار دهید.
دمای مناسب برای نگهداری بن سای
انواع بن سای با توجه به گرمسیری یا سردسیری بودن، نیاز به نگهداری در دمای متفاوتی دارند؛ اما در حالت کلی بن سای علاقه‌مند به زندگی در دمای متعادل است. دمایی در حدود 18-24 درجه سانتی‌گراد برای نگهداری بن سای مناسب است. برای اینکه میزان دمای مورد نیاز گیاه را تأمین کنید، هرگز از روش‌هایی مانند قرار دادن در کنار وسایل گرمایشی یا سرمایشی استفاده نکنید.
سؤالات متداول
1) چه عواملی در ریزش برگ بن سای دخالت دارند؟
اگر به تازگی مکان نگهداری گیاه را تغییر دادهاید یا میزان نور، آبیاری و دمای دریافتی گیاه تغییر پیداکرده است، احتمالاً با ریزش برگ بن سای مواجه خواهید شد.
2) چرا برگهای بن سای زرد شدهاند؟
عواملی مانند آبیاری بیشازحد گیاه، تغییرات دمایی و کمبود مواد مغذی در خاک سبب زرد شدن برگهای بن سای میشود.
3) چرا پشههای ریز سیاه در گلدان بن سای تجمع پیداکردهاند؟
زمانیکه با افزایش دمای محیط میزان رطوبت خاک هم زیاد میشود؛ احتمال جمع شدن پشههای سیاه هم در گلدان افزایش مییابد.
نتیجه گیری
در این مقاله سعی بر این داشتیم که شما را با روش نگهداری بن سای در خانه آشنا کنیم و دانستیم که بن سای‌ها نمونه‌ای از درختچه‌ها هستند که با هرس کردن و تغییر فرم دادن در گلدان نگهداری می‌شوند. در مراقبت این گیاه توجه به عواملی مانند: آبیاری منظم، دریافت غیرمستقیم نور خورشید، خاک سبک و دمای معتدل اهمیت فراوانی دارد.
شما چه تجربه‌ای در زمینه نگهداری بن سای دارید؟ آیا گیاه بن سای شما سرحال است یا در نگهداری آن با مشکل روبرو شده‌اید؟ همه این موارد را می‌توانید در بخش دیدگاه با مجموعه تی ته و دوستانتان در میان بگذارید.